Στις μικρές κοινωνίες της Κρήτης προηγούμενων δεκαετιών δεν υπήρχαν φτωχοί

Πολλές φορές, ειδικά τα τελευταία χρόνια, ακούμε από ηλικιωμένους Κρητικούς να λένε πως μπορεί όταν εκείνοι ήταν νέοι να μην είχαν τις δικές μας ανέσεις όμως κανείς τους δεν πεινούσε, αφού είχαν καταφέρει με κόπο και πολύ δουλειά να έχουν αυτάρκεια σε όλα.

Στα χωριά της Κρήτης ακόμα και την Κατοχή οι άνθρωποι είχαν πάντα ένα πιάτο φαγητό στο τραπέζι τους, ένα πιάτο που κοπίαζαν δουλεύοντας τη γη τους για να το αποκτήσουν αλλά που ποτέ, ακόμα και στις δυσκολότερες περιόδους, δεν τους έλειψε.

Είναι λοιπόν φυσικό εκείνης της γενιάς οι Κρητικοί να θεωρούν τις σημερινές εικόνες των συσσιτίων, των αστέγων και όλων εκείνων των κατατρεγμένων συμπολιτών μας, λόγω κρίσης, περισσότερο βάρβαρες από αυτές που τους επιφύλασσε η δική τους, χωρίς τις τεχνολογικές εξελίξεις, ζωή.

Ο 95χρονος Αριστείδης Σφακιανάκης, που γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή στο Αλάγνι του σημερινού δήμου Αρχανών Αστερουσίων, θυμάται πως τη δεκαετία του 30 αλλά ακόμα και επί Κατοχής, όσοι ζούσαν στα χωριά δεν δυσκολεύονταν να επιβιώσουν.

«Είχαμε τα ζώα μας: το γουρούνι μας, τις κότες μας, την κατσίκα μας , τις γελάδες μας, είχαμε τα πάντα. Κρέας δεν αγοράζαμε. Είχαμε το δικό μας αφού δεν υπήρχαν κρεοπωλεία. Αν έσπερνες είχες να φας αλλιώς όχι»,μας λέει.

Τα βόδια και τα ξύλινα αλέτρια χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στο χωριό για να καλλιεργηθεί η γη. «Όλοι είχαμε βόδια και αγελάδες για τα χωράφια μας. Αν είχες λίγη περιουσία είχες μια αγελάδα και είχε άλλη μια ένας συγχωριανός, με επίσης λίγη περιουσία, και όταν χρειαζόταν  δάνειζε ο ένας του άλλου το ζώο κι έτσι με δύο έσκαβαν τη γη». Οι περισσότεροι βέβαια στο Αλάγνι είχαν ζευγάρι ζώων για την άροση και κάποιοι ακόμα και 1,5 ζευγάρι, εξηγεί ο κ Σφακιανάκης και προσθέτει πως σε γενικές γραμμές μπορεί να πει κανείς πως ήταν ένα χωριό νοικοκυραίων αφού άνθρωποι σε αυτό που δεν είχαν ζώα και δεν καλλιεργούσαν δεν υπήρχαν.

Τα περισσότερα χωράφια στην περιοχή αυτή είχαν σπαρτά, κάθε είδους, ενώ τα αμπέλια και οι ελιές ήταν λιγοστές. Πέρα από σιτάρι, κριθάρι κάθε σπίτι καλλιεργούσε και τα όσπρια του κι έτσι τίποτα δεν του έλειπε. Κατάφερνε να έχει το γάλα του, το κρέας του, τα αυγά του, κηπευτικά άφθονα, αλεύρι για το ψωμί και το παξιμάδι του, λάδι, κρασί και φυσικά όσπρια.

Στις μέρες μας αυτές οι κοινωνίες θα έπρεπε να γίνουν πρότυπα για τους πολλούς Έλληνες. Σαφώς  θα ήταν παράλογο να τους ζητήσει κανείς να απαρνηθούν τις ευκολίες του σύγχρονου τρόπου ζωής όμως δεν θα ήταν κακό να γυρίσουν (όσοι έχουν αυτή τη δυνατότητα) στη γη και να δουν ότι ακόμα μπορεί να τους θρέψει.

Είναι βέβαια περισσότερο κοπιαστικό το να καλλιεργείς, από το να περιμένεις το επίδομα ανεργίας ή το συσσίτιο, όμως είναι ταυτόχρονα απείρως πιο παραγωγικό και ενισχυτικό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και ίσως αυτό πρέπει να είναι και το ζητούμενο σε εποχές που ο καθένας από εμάς αντιπροσωπεύει έναν αριθμό κι όχι μια ύπαρξη που θέλει να αισθάνεται παραγωγική, χρήσιμη χωρίς να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης.